Goede gezondheid en mentaal welzijn: bouwstenen voor een duurzame toekomst

Heel wat verschillende soorten initiatieven dragen daartoe bij aan SDG3: welzijn en gezondheid. Het verbeteren van luchtkwaliteit, veiligheid, mentaal en fysiek welzijn. Provinciegouverneur van Antwerpen Cathy Berx en Port of Antwerp CEO Jacques Vandermeiren laten hun licht schijnen op het belang dat SDG 3 speelt voor de inwoners en bedrijven in de Antwerpse regio. Op verschillende vlakken werken ze samen rond deze bijzonder actuele doelstelling en willen ze burgers en bedrijven inspireren om hetzelfde te doen.

Omgeving & omwonenden Veiligheid & Beveiliging

SDG 3: Verzeker een goede gezondheid en promoot welzijn voor alle leeftijden

Dit zijn drie van de negen doelstellingen van SDG 3:

Tegen 2030 in aanzienlijke mate het aantal sterfgevallen en ziekten verminderen als gevolg van gevaarlijke chemicaliën en de vervuiling en besmetting van lucht, water en bodem
Zorgen voor een universele gezondheidsdekking, met inbegrip van de bescherming tegen financiële risico's, toegang tot kwaliteitsvolle essentiële gezondheidszorgdiensten en toegang tot de veilige, doeltreffende, kwaliteitsvolle en betaalbare essentiële geneesmiddelen en vaccins voor iedereen
Tegen 2030 het aantal doden en gewonden in het verkeer wereldwijd halveren

Kennismaken met Provincie Antwerpen en Port of Antwerp

Duurzaamheid is een kernwaarde in de organisatiecultuur, dagelijkse werking en beslissingen van het Antwerpse provinciebestuur. Provincie Antwerpen zet sterk in op de realisatie van de SDG’s. Samen met allerhande partners en bedrijven richtte het provinciebestuur het Antwerp Partnership for Sustainability op. Provincie Antwerpen is lid van The Shift, waar het bedrijfsleven, NGO’s, de academische wereld en vele overheden samenwerken aan de realisatie van de SDG’s.

"Gouverneurs staan op het unieke snijpunt tussen alle beleids- en bestuursniveaus in het land. Ze zijn commissaris van de federale overheid en de Vlaamse overheid, voorzitter van de provinciale deputatie en hebben een bijzondere band met de burgemeesters en de gemeenten. Die connectie laat toe om vanuit verschillende standpunten naar complexe problemen te kijken. Gouverneurs kunnen en moeten een bijdrage leveren aan het vinden van lange termijn oplossingen. Daarnaast staan we altijd klaar om snel te reageren in geval van crisis. Tijdens de pandemie is onze rol inzake handhaving van de rust en orde en het verzekeren van de integrale veiligheid en gezondheid binnen de provincie bekender geworden."

Port of Antwerp zet zich in voor de veiligheid van eigen medewerkers en van alle havenmedewerkers. In een steeds complexere realiteit staan veiligheid en beveiliging hoog op de prioriteitenlijst. Een zichtbaar beleid zorgt ervoor dat alle medewerkers veilig en gezond aan het werk gaan.

Gezond blijven, mensen langer gezond houden, levert voor iedereen winst op. Al mag het er nooit toe leiden dat wie ziek wordt, met de vinger wordt gewezen. Tegelijk heeft de pandemie het belang en de complexiteit van de mentale gezondheid benadrukt.

Cathy Berx,Provinciegouverneur van Antwerpen

Enkel te gebruiken voor sustainability website.

"Naast plezier in het werk hebben, willen we ook dat onze medewerkers gezond zijn. We nemen talloze initiatieven om zo veel mogelijk een gezonde levensstijl te stimuleren. De vitaliteitsscan, programma’s om medewerkers meer te doen bewegen, fitheidstesten, yogalessen, rookstopbegeleiding en wekelijkse fruitmanden zijn maar enkele voorbeelden.", aldus Jacques Vandermeiren.

Hoe de COVID-19 crisis de blik op gezondheid, welzijn en weerbaarheid veranderde

De coronapandemie heeft de maatschappelijke visie op gezondheid ingrijpend veranderd. De situatie zorgt ervoor dat we op een andere manier naar gezondheid zullen blijven kijken. Meer dan ooit ligt de focus op preventiebeleid.

"Vooreerst moeten we ons blijvend en veerkrachtig voorbereiden op pandemieën. Dat heeft een impact op hoe we onze economie, handel en landbouw in de toekomst organiseren. Maar preventiebeleid richt zich ook op de individuele burger. Het is duidelijk geworden dat mensen met een bepaalde gezondheidsproblematiek zoals obesitas of diabetes meer vatbaar zijn voor infectieziektes. Preventieve gezondheidszorg verdient daarom meer aandacht."

Een complexe pandemie als COVID-19 heeft een impact op onze privacy in relatie tot gezondheidszorg. De nood aan een goede beeldvorming veronderstelt inzicht in bepaalde gezondheidsgegevens, de verwerking en de uitwisseling ervan. Dat botst met de doorgedreven individuele privacywetgeving. "Dat evenwicht is misschien wel te herdenken in het licht van de aanpak van pandemieën. Deze pandemie zal ook op andere vlakken een versneller zijn voor wetenschap en innovatie. Denk aan de ontwikkeling van een nieuw type vaccin (mRNA) met toepassingen in andere gebieden van de gezondheidszorg. Het gebruik van digitale toepassingen in de gezondheidssector, die mogelijk maken om van op afstand contact te houden met patiënten. Door deze pandemie zijn we ons nog nooit zo bewust geweest van hoe cruciaal gezondheid is en wat dat voor de mensheid betekent. Het heeft ons doen inzien dat de zorgsector de ruggengraat is van de economie."

Een belangrijke rol weggelegd voor werkgevers en vakbonden

Jacques Vandermeiren: “Er was al een trend om meer in te zetten op preventie. Dat heeft de pandemie enkel versterkt. Op vlak van gezondheidspreventie en het verhogen van mentale weerbaarheid is een belangrijke rol weggelegd voor werkgevers en vakbonden. Bij CAO onderhandelingen ligt de nadruk traditioneel op loon en loonnormen. Maar het budget voor loonsverhogingen inzetten voor gezondheidspreventie, levert misschien een groter voordeel op voor alle betrokkenen.

Jacques Vandermeiren, CEO Port of Antwerp-Bruges

Ongetwijfeld zullen werkgevers in de toekomst nog meer inzetten op het promoten en bevorderen van de gezondheid van werknemers. Inclusief de link naar mentale aspecten van gezondheid. Door sensibilisering en door het aanbieden van gezondheidscheck-ups, gratis fruit en sportfaciliteiten, rookstopbegeleiding… Het blijft een open vraag van veel werkgevers hoe ver ze daarin gaan. Maar het debat is ingezet. Daarin zal de evolutie naar het hybride werken ook een grote rol spelen. Bedrijven die inzetten op gezondheid zullen het in de war for talent trouwens makkelijker hebben om nieuwe medewerkers aan te trekken en talent in dienst te houden. Meer mensen zullen gezondheid als een waarde beschouwen. Bedrijven hebben er alle belang bij om van gezondheid een aandachtspunt te maken."

Er wacht de wereld een gigantische opdracht op het vlak van gezondheid en welzijn. Het is de verdienste van de geneeskunde en de gezondheidszorg dat de levensverwachting en levenskwaliteit in de voorbije decennia een positieve evolutie doormaakten. Nu is het tijd om nieuwe stappen te nemen. De pandemie heeft daar de aanzet toe gegeven. In de luwte werken veel bedrijven al langer aan dit thema. Daarom zet de Port of Antwerp Sustainability Award 2021 deze projecten in de kijker.

Provincie Antwerpen stimuleert gezond gedrag met nudging

Hoe geeft de provinciale overheid invulling aan haar verantwoordelijkheid om de gezondheid en het welzijn van haar inwoners te verbeteren? Provincie Antwerpen zet onder andere in op nudging. Ze creëert een context die mensen aanzet om uit eigen beweging te kiezen voor de meest gezonde optie. Een aantrekkelijk invulling van de publieke ruimte moedigt aan tot wandelen, sporten en sociaal contact. Dankzij de aanleg van comfortabele fietspaden en fietsostrades zetten mensen sneller de stap om verplaatsingen per fiets te maken. Het zijn maar enkele voorbeelden van hoe de inrichting van het openbaar domein gezond gedrag stimuleert.

Meer plaats voor natuur en ecosystemen

Cathy Berx: "Het voorbije jaar hebben mensen de provinciale recreatiedomeinen herontdekt. Ze genieten van lokale fietstochten via de provinciale fietsknooppunten. Het toerisme in eigen land kent een sterke heropleving. Dat zijn ontwikkelingen die Provincie Antwerpen actief ondersteunt. We zetten ook in op de voordelen van korte ketenproductie: lokale productie met voldoende opbrengst voor landbouwers en minder ruimtegebruik. Zo ontstaat meer plaats voor natuur en ecosystemen. Ik ben een grote voorstander van het stimuleren van gedragswijziging zonder verplichtingen: collectieve resultaten zijn de optelsom van individueel gedrag. Als mensen weten wat, wanneer en waarom risicovol is en op welke manier ze het risico kunnen minimaliseren in het belang van zichzelf en van anderen… Als het bovendien zo aangenaam mogelijk is, passen we ons gedrag makkelijker aan. Zo doen we samen goed voor elkaar en voor onszelf. Hopelijk putten we daar steeds meer voldoening uit. Ook voor bedrijven geldt dat intrinsieke motivatie meer resultaten oplevert dan gereguleerde verplichtingen."

Provincie Antwerpen biedt ondersteuning bij het opstellen van bedrijfsvervoerplannen. Het Provinciaal Instituut voor Hygiëne voert metingen uit van bodem- en luchtkwaliteit en is een aanspreekpunt voor bedrijven, die vragen hebben over preventie en preventieve gezondheidszorg. Het provinciaal wetenschapspark ontwikkelt innovatieve oplossingen voor transport ter ondersteuning van de modal shift.

Port of Antwerp investeert in gezondheid van medewerkers

Een goede gezondheid en het welzijn van medewerkers maakt integraal deel uit van de missie en visie van Port of Antwerp en speelt een rol in de kernwaarden van de organisatie. De 17 SGD’s zijn leidend in de bedrijfsstrategie. Voor 12 SDG’s wil Port of Antwerp de minimumdoelstellingen behalen. Voor vijf ervan streeft ze naar een grote onderscheiding. SDG 3 is één van die vijf en vormt dus een belangrijke leidraad in de strategische keuzes van de organisatie.

Jacques Vandermeiren: “Er is een team dat zich uitsluitend toelegt op de fysieke gezondheid en het mentaal welzijn van onze medewerkers en daar initiatieven rond ontwikkelt. Er is een werkingsbudget voor het organiseren van fitheidstesten, rookstopbegeleiding, allerhande workshops, fruitmanden... Dit aanbod is volledig gratis voor alle werknemers. We investeren ook in interessante leasing mogelijkheden voor elektrische fietsen om te vermijden dat mensen voor woon-werkverplaatsingen automatisch de auto nemen. We maken gezondheid en welzijn bespreekbaar door in dialoog te treden met medewerkers. Zes keer per jaar organiseren we een pulse check: korte bevragingen om te weten wat er leeft bij medewerkers. Hierin stellen we vast dat bezorgdheden verschillen volgens functie en volgens leeftijdscategorie. Zo bepalen we tegelijk of er voldoende draagvlak is om nieuwe initiatieven te introduceren of acties te ondernemen. Ze moeten immers een positief effect hebben voor een zo breed mogelijke groep medewerkers.

Dat zal ook het geval zijn bij het organiseren van het hybride werken. Voor de pandemie was telewerk twee dagen per week al ingeburgerd en dat zullen we zeker behouden. Maar hoe en waar brengen we mensen nog samen en om wat te doen? We willen vooral de positieve inzichten en aspecten van de voorbije periode bewaren. Alle bedrijven zien zich vandaag geconfronteerd met die vraag. Daarom benaderen we dat vraagstuk zo breed mogelijk: cross borders, cross industry en cross sector. We gaan daarin niet te snel beslissen, maar tijd nemen om alle mogelijkheden te onderzoeken en zinvolle duurzame antwoorden te vinden. Ondertussen passen we de leukere zaken toe zoals wandelmeetings. Productief, gezond en stimulerend voor de creativiteit.”

De duurzame kracht van samenwerking

De haven en de provincie zijn structurele partners met een zichtbare en tastbare samenwerking. De raakvlakken zijn groter dan de doelstellingen op vlak van gezondheid en welzijn. Beide organisaties werken op hun beurt actief samen met wetenschapsinstellingen, bedrijven en middenveldorganisaties om een draagvlak te creëren voor hun activiteiten. Ze voeren een transparant en toegankelijk beleid dat gericht is op het stimuleren en verankeren van duurzame initiatieven, die leiden tot een betere leefomgeving voor mens en natuur. Met succesverhalen willen ze iedereen inspireren om samen te werken om duurzame doelstellingen te bereiken. Niet toevallig maakt dit onderdeel uit van SDG 17.

Cathy Berx: “Port of Antwerp en Provincie Antwerpen werken samen aan Europese projecten. Het stimuleren van, en resoluut kiezen voor de waterstofeconomie, is een sterk voorbeeld én zal een game changer zijn. De provincie ondersteunt de haven bij het realiseren van restwarmterecuperatie via de aanleg van warmtenetten en is een partner bij bodemsaneringsprojecten. Er is structureel overleg in het kader van het vergunningenbeleid voor bedrijven in de haven, voor windmolens, zonneparken… Dan doen we met oog voor alle belanghebbenden en met respect voor de regelgeving en ambitieuze milieudoelstellingen.”

Jacques Vandermeiren: “Het verhaal van onze intense samenwerking komt op termijn tot leven met de bouw van een nieuw havenbelevingscentrum. Daar zullen we een maatschappelijk draagvlak creëren rond de haven, waarvoor ze staat en hoe belangrijk ze is voor energietransitie, digitale innovatie en mobiliteitsoplossingen. Allemaal duurzame initiatieven met een positieve impact voor de inwoners van provincie Antwerpen en ver daarbuiten.”

Hefbomen voor betere luchtkwaliteit

De luchtkwaliteit in Antwerpen blijft een zwarte vlek op de wereldkaart. Zo voldoet Antwerpen niet aan de luchtkwaliteitsnormen van de WHO. Maar het besef en overtuiging van het belang van de kwaliteit van de leefomgeving (lucht, bodem, water) leeft op alle beleidsniveaus. Niemand blijft blind voor de uitdagingen. In de energiesector, de scheepvaart en de industrie zorgt het streven naar een betere luchtkwaliteit voor een stroom aan duurzame projecten.

Jacques Vandermeiren: “Herinner je de tijden dat er geen vissen meer in de Schelde leefden en het levensgevaarlijk was om je als fietser in het verkeer te wagen. Er is in Antwerpen al heel wat verbeterd voor mens en milieu. Maar het kan nog een pak beter. Vandaag zijn er in de haven meer initiatieven dan ooit, die gericht zijn op het verbeteren van de luchtkwaliteit. Port of Antwerp werkt daar actief aan mee. Bijvoorbeeld door te investeren in walstroomfaciliteiten voor de scheepvaart en het vergroenen van onze eigen vloot. De industriële productie in de haven van Antwerpen is verdubbeld terwijl de CO2-uitstoot is gedaald. Bedrijven leveren dus elke dag grote inspanningen. Met 70 windmolens is de haven van Antwerpen vandaag een van de grootste onshore windmolenparken van het land. Ook Stad Antwerpen heeft nu een eigen klimaatplan en een klimaatregisseur. We zitten op het juiste spoor.”

Cathy Berx: “Fiscaliteit kan een veel grotere rol spelen door vervuiling rechtvaardig te belasten. Bijvoorbeeld via een slimme kilometerheffing en het correct belasten van CO2 emissies. Hoe kan het dat met hout stoken goedkoper is dan een warmtepomp plaatsen? Dat kan natuurlijk een provincie niet regelen, maar ik stel vast dat er internationaal steeds meer stemmen opgaan om daar werk van te maken. Zo’n initiatieven veronderstellen een equal level playing field en een wereldwijde coalitie. Anders dreigt arbeid verloren te gaan naar het buitenland en importeer je vervuiling via de invoer van producten. Ik hoop vooral dat het allemaal niet te lang moet duren. De voordelen van een snelle aanpak, zullen groter zijn dan te wachten. Het real-time monitoren van luchtkwaliteit zou ook een instrument zijn om oorzaken van luchtvervuiling beter in kaart te brengen en in te grijpen op het moment dat er pieken zijn. Snel en transparant informatie delen, biedt allicht ook sneller en beter inzicht in oorzaak en gevolg. Bij het ontwikkelen en beheren van bedrijventerreinen kiest de Provinciale Ontwikkelingsmaatschappij Antwerpen sowieso voor de vestiging van bedrijven, die CO2-neutraal zijn of emissie-neutrale activiteiten realiseren.”

Circulaire samenwerkingsvormen

Jacques Vandermeiren: “Bijna al de lighthouse projecten van Port of Antwerp focussen op het verbeteren van de luchtkwaliteit. De rol van een circulaire economie zal een belangrijke game changer zijn. Daarvoor reserveren we 88 hectare bedrijventerreinen op de NextGen site. Het ontwikkelen van geïntegreerde oplossingen zal de kracht van de haven en de industrie zijn. Zo creëren we nieuwe industriële ecosystemen waar bijproducten of afval van de ene producent de grondstoffen vormen voor de productie van een andere. Met dat soort circulaire samenwerkingsvormen zetten we de haven van Antwerpen internationaal op de kaart als partner en thuishaven voor de klimaatneutrale ondernemingen van de toekomst.”

Blijf op de hoogte

Automatisch op de hoogte blijven van alles wat reilt en zeilt in de haven? Schrijf dan in op onze nieuwsbrief en ontvang de laatste ontwikkelingen en events rechtstreeks in je mailbox.

Schrijf je in