Hoogfrequente radar maakt Westerschelde veiliger

De Westerschelde is een drukke scheepvaartroute tussen de Noordzee en het havengebied Antwerpen. Halverwege dit traject, in het Zuidergat (de rode cirkel op de kaart), ontwikkelt zich een paar keer per jaar een ‘giertij’. Dat is veel sterker dan een gewoon springtij dat elke twee weken voorkomt. Bij hoogwater kan dit giertij een draaikolk opwekken met een diameter van 1500 meter. Daardoor ontstaan sterke dwarsstromingen ter hoogte van de vaargeul. Dat vormt een gevaar voor de scheepvaart, omdat de richting en de kracht van de stroming over een afstand van 1,5 km sterk wisselen. Die stromingen kunnen de schepen uit de vaargeul duwen. Hierdoor ontstaat het risico op aanvaringen of schepen die vastlopen. Een betrouwbaar en nauwkeurig meetsysteem moet de scheepvaart tijdig waarschuwen voor deze gevaarlijke stroming en zo het risico verkleinen. 

Tot augustus 2022 voerde een meetschip van RWS (Rijkswaterstaat) stroommetingen uit. Aan de hand van die metingen en astronomische verwachtingen werd de scheepvaart gewaarschuwd. Het meten met een schip heeft helaas beperkingen: het vaart niet altijd (bv. bij sterke wind) en meet ook maar op één plaats tegelijk.

Het systeem is sinds augustus 2022 operationeel, maar momenteel is nog een validatie aan de gang. Hiervoor voerden Rijkswaterstaat en het Waterbouwkundig Laboratorium in september en oktober 2022 verschillende metingen uit. De eerste resultaten tonen nog verschillen tussen de HF-radar en de validatiemetingen. Dit is niet onverwacht, aangezien de stroming en de complexiteit van de Westerschelde afwijkt van andere locaties (vooral op zee) waar dergelijke installaties al operationeel zijn. De verwachting is dat in het tweede kwartaal van 2023 de optimalisatie van het systeem op punt staat. Vanaf dan zullen de vaarweggebruikers de informatie kunnen raadplegen. Daarnaast kan deze dataset ook de numerieke computermodellen verbeteren. Die modellen gebruiken de loodsen bijvoorbeeld in hun simulatoren, om beter voorbereid te zijn op de complexe stroompatronen in de Westerschelde.