Hoogfrequente radar maakt Westerschelde veiliger

Sinds augustus 2022 staat er een nieuw meetsysteem, de ‘HF-radar’ (of hoogfrequente radar) langs de Schelde. Die radar brengt de stroming ter hoogte van het Zuidergat nauwkeuriger in beeld. Daar ontstaat enkele keren per jaren een draaikolk. Dankzij het nieuwe meetsysteem worden de vaarweggebruikers live geïnformeerd over de stroming. Zo verkleint het risico voor de scheepvaart.

Hoe ontstaat de draaikolk en waarom is ze gevaarlijk?

De Westerschelde is een drukke scheepvaartroute tussen de Noordzee en het havengebied Antwerpen. Halverwege dit traject, in het Zuidergat (de rode cirkel op de kaart), ontwikkelt zich een paar keer per jaar een ‘giertij’. Dat is veel sterker dan een gewoon springtij dat elke twee weken voorkomt. Bij hoogwater kan dit giertij een draaikolk opwekken met een diameter van 1500 meter. Daardoor ontstaan sterke dwarsstromingen ter hoogte van de vaargeul. Dat vormt een gevaar voor de scheepvaart, omdat de richting en de kracht van de stroming over een afstand van 1,5 km sterk wisselen. Die stromingen kunnen de schepen uit de vaargeul duwen. Hierdoor ontstaat het risico op aanvaringen of schepen die vastlopen. Een betrouwbaar en nauwkeurig meetsysteem moet de scheepvaart tijdig waarschuwen voor deze gevaarlijke stroming en zo het risico verkleinen. 

Locatie van het Zuidergat in de Westerschelde.

Wat doet het meetsysteem 'HF-radar' precies?

Tot augustus 2022 voerde een meetschip van RWS (Rijkswaterstaat) stroommetingen uit. Aan de hand van die metingen en astronomische verwachtingen werd de scheepvaart gewaarschuwd. Het meten met een schip heeft helaas beperkingen: het vaart niet altijd (bv. bij sterke wind) en meet ook maar op één plaats tegelijk.

Een nieuw meetsysteem was nodig. Een vooronderzoek, waarbij verschillende systemen getoetst werden, wees de HF-radar aan als beste kandidaat. Dit systeem bestaat uit verschillende antennes (2 zend- en ca. 12 ontvangstantennes) die op drie plaatsen op de oever rond de draaikolkzone staan. De antennes zenden een elektromagnetisch signaal uit dat reflecteert op het wateroppervlak. De combinatie van de verschillende antennes laat toe de snelheid van het water te bepalen en de stroompatronen in het gebied live in beeld te brengen. Die informatie gaat rechtstreeks naar de loodsen die zich aan boord van een zeeschip bevinden, naar de verkeersleiders en naar de overige scheepvaart.

Hoogfrequente antennes op de oever zenden een elektromagnetisch signaal uit dat reflecteert op het water.

Waar staan we vandaag?

Het systeem is sinds augustus 2022 operationeel, maar momenteel is nog een validatie aan de gang. Hiervoor voerden Rijkswaterstaat en het Waterbouwkundig Laboratorium in september en oktober 2022 verschillende metingen uit. De eerste resultaten tonen nog verschillen tussen de HF-radar en de validatiemetingen. Dit is niet onverwacht, aangezien de stroming en de complexiteit van de Westerschelde afwijkt van andere locaties (vooral op zee) waar dergelijke installaties al operationeel zijn. De verwachting is dat in het tweede kwartaal van 2023 de optimalisatie van het systeem op punt staat. Vanaf dan zullen de vaarweggebruikers de informatie kunnen raadplegen. Daarnaast kan deze dataset ook de numerieke computermodellen verbeteren. Die modellen gebruiken de loodsen bijvoorbeeld in hun simulatoren, om beter voorbereid te zijn op de complexe stroompatronen in de Westerschelde.

Blijf op de hoogte

Ontvang je nieuwe artikels graag in je mailbox? Schrijf dan in op de 'Thuishaven' nieuwsbrief. Zo blijf je ook op de hoogte van alle events en activiteiten.

Ontvang nieuws uit de haven
Blijf op de hoogte van alles wat reilt en zeilt in de haven.

Dit vind je misschien ook interessant