De maritieme wereld kent heel wat specifieke termen. Zowel op als naast het schip. Zo vind je in elke haven bolders, fenders en dukdalven terug. Say what?
Een bolder of meerpaal is een uitsteeksel aan de kade waar je je schip aan vastlegt. Ze zijn meestal gemaakt van gietstaal. Aangezien schepen steeds groter worden, moeten bolders en meerpalen steeds meer trekkracht aankunnen. Handige info voor wie een carrière plant in de maritieme infrastructuur: een meerpaal is niet hetzelfde als een bolder.
Een meerpaal is over een stuk van zijn lengte ingegoten in de betonnen kaaimuur. De oudste meerpalen in gebruik én in beheer van het Havenbedrijf vind je aan het Amerikadok ter hoogte van de Royerssluis. Ze dateren van circa 1887.
In het verleden deden afgedankte kanonnen wel eens dienst als meerpaal. Ze werden verticaal in het beton gezet en staken aan de bovenzijde een halve meter uit. Je vindt hier nog voorbeelden van terug in de stadshaven van Le Havre.
Een bolder is niet ingegoten in de kaaimuur, maar met bouten verankerd in het beton van de kaai. Hierdoor is een bolder makkelijker te vervangen dan een meerpaal en is de kans op schade aan de betonnen kaaimuur kleiner bij overbelasting.
De nieuwste bolders vind je aan de Noordzeeterminal. Die zijn eind 2023 vernieuwd en weerstaan trekkrachten tot 250 ton per stuk. In de haven van Antwerpen en Brugge vind je meer dan 6000 meerpalen en bolders in beheer van het Havenbedrijf.
Een meerlijn, het touw waarmee het schip aan een bolder of meerpaal vasthangt, staat best strak gespannen. Je legt meerlijnen of trossen in een bepaald patroon om de krachten te verdelen. Anders kan het schip nog bewegen, tegen de kaai slaan en schade veroorzaken. De medewerkers op de kaai gebruiken dikwijls een lier of winch om het touw aan de kade te trekken en om dan de tros rond de bolder te leggen.
Fenders zijn zachte stootkussens langs kaaien of aan sluizen. Ze voorkomen dat het schip of de kaai schade oploopt bij het binnenvaren van de sluis of bij het aan- of afmeren.
Ze bestaan in verschillende soorten, materialen en maten:
Een drijvend stootkussen dat het schip beschermt, bijvoorbeeld tijdens sleepoperaties. Ze zien eruit als gigantische drijvende rubber boeien. Deze zie je vaak in zones met sterke getijdenwerking. Een pneumatische fender is gevuld met lucht. Deze kan bij beschadiging lek slaan en leeglopen. De schuimgevulde drijvende fender heeft dat probleem niet en zie je dus vaker.
De levensduur van een fender is 20 jaar bij normaal gebruik. De allernieuwste fenders vind je aan de Zweedse kaai in Zeebrugge. De afmetingen van de fenders hangen samen met de snelheid van het schip waarmee het tegen de kade komt en van de waterverplaatsing van het schip. In de haven van Antwerpen en Brugge vind je er meer dan 2000.
Een dukdalf is een zware paal of constructie midden in het water waar je schepen aan kan vastleggen. Die bestaan meestal uit staal, vroeger bestonden ze uit hout.
De herkomst van het bijzondere woord dukdalf is onzeker, maar komt volgens sommige woordenboeken van de Spaanse hertog van Alva (in het Frans: Duc d’Alva), die in de 16de eeuw een schrikbewind voerde over de Vlaamse Nederlanden.
Al deze maritieme infrastructuur vraagt regelmatig onderhoud en nazicht. Bij Port of Antwerp-Bruges houdt een gespecialiseerd inspectieteam de toestand van deze infrastructuur, zoals de fenders en meerpalen, nauwlettend in het oog.
Ontvang de nieuwsbrief van de digitale Thuishaven en maak kennis met bekende en minder bekende kanten van de haven. Welke activiteiten vinden er plaats in jouw regio, wie zijn de mensen die er werken en wat betekent de haven op wereldschaal?
