Hoogfrequente radar maakt Westerschelde veiliger

De Westerschelde is een drukke scheepvaartroute tussen de Noordzee en het havengebied Antwerpen. Halverwege dit traject, in het Zuidergat (de rode cirkel op de kaart), ontwikkelt zich een paar keer per jaar een ‘giertij’. Dat is veel sterker dan een gewoon springtij dat elke twee weken voorkomt. Bij hoogwater kan dit giertij een draaikolk opwekken met een diameter van 1500 meter. Daardoor ontstaan sterke dwarsstromingen ter hoogte van de vaargeul. Dat vormt een gevaar voor de scheepvaart, omdat de richting en de kracht van de stroming over een afstand van 1,5 km sterk wisselen. Die stromingen kunnen de schepen uit de vaargeul duwen. Hierdoor ontstaat het risico op aanvaringen of schepen die vastlopen. Een betrouwbaar en nauwkeurig meetsysteem moet de scheepvaart tijdig waarschuwen voor deze gevaarlijke stroming en zo het risico verkleinen. 

Tot augustus 2022 voerde een meetschip van RWS (Rijkswaterstaat) stroommetingen uit. Aan de hand van die metingen en astronomische verwachtingen werd de scheepvaart gewaarschuwd. Het meten met een schip heeft helaas beperkingen: het vaart niet altijd (bv. bij sterke wind) en meet ook maar op één plaats tegelijk.

Het systeem werd in augustus 2022 geïnstalleerd en werd in de loop van 2022 en 2023 onderworpen aan een uitgebreide validatie. Hierbij kwamen nog een aantal afwijkingen naar boven die door de leverancier grotendeels werden opgelost. Belangrijkste vaststelling was dat de Westerschelde met haar intensieve scheepvaart een uitdagende omgeving vormt voor deze techniek. Momenteel (eind Q1 2025) is er nog één probleem (niet in de periode waarin de neer kan optreden) waarvoor een oplossing gezocht wordt. Desalniettemin is het systeem sinds 31 maart 2024 ook beschikbaar voor de vaarweggebruikers (verkeerscentrales, loodsen) en wordt de stroming gevisualiseerd in de periodes waarin een neer kan voorkomen.

Naast het operationele deel, zal de dataset die de HF-radar genereert in de komende jaren gebruikt worden om enerzijds de numerieke computermodellen te verbeteren en anderzijds de criteria te optimaliseren die gebruikt worden in de voorwaarschuwingen te publiceren.